Suckhoedoisong.vn - Đái dưỡng chấp là sự xuất hiện dưỡng chấp trong nước tiểu, do có đường rò giữa hệ thống bạch huyết và hệ thống thận - tiết niệu.

Bệnh có tính chất từng đợt xen kẽ những giai đoạn hoàn toàn bình thường, kéo dài nhiều năm. Bệnh tuy không phải bệnh cấp cứu nhưng nếu không phát hiện sớm, chữa trị kịp thời có thể dẫn đến suy kiệt do mất chất dinh dưỡng.

Dưỡng chấp là chất dịch trong hệ bạch mạch, được hấp thu từ thức ăn qua ruột. Dưỡng chấp có thành phần chính là lipid, trong đó chủ yếu là triglyceride (chiếm khoảng 92%), phospholipide (khoảng 7%) và cholesterol tự do với tỷ lệ rất thấp (1%). Bình thường, trong nước tiểu không có dưỡng chấp, khi trong nước tiểu có dưỡng chấp được gọi là đái dưỡng chấp.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân chủ yếu là do giun chỉ (Wuchereria Bancrofti, Brugia Malayi hay Brugia Timori). Ngoài ra còn có thể do di chứng sau chấn thương thận, hạch hoặc u vùng trung thất chèn ép vào ống bạch mạch ngực, u sau phúc mạc, di chứng sau viêm lao - giang mai.

Giun chỉ là loại ký sinh trùng sống trong hệ thống bạch huyết. Giun cái đẻ trứng rồi nở thành ấu trùng giun chỉ. Sau 21 ngày ấu trùng sẽ phát triển và trở thành ấu trùng có khả năng gây bệnh. Muỗi (mang ấu trùng giun chỉ) đốt người bình thường và truyền ấu trùng giun chỉ gây bệnh sang cho người đó. Ấu trùng cư trú trong hệ thống bạch huyết, 3 tháng sau trưởng thành lại đẻ trứng và tiếp tục chu kỳ trên.

Xét nghiệm nước tiểu giúp chẩn đoán bệnh.

Biểu hiện của bệnh

Bệnh thường xảy ra ở những người trong độ tuổi lao động (20-50 tuổi). Người bệnh có thể bị sốt nhẹ do nhiễm khuẩn kèm theo, số còn lại ít có biểu hiện gì đặc biệt. Bệnh diễn biến âm thầm nên nhiều người không để ý cho đến lúc thấy nước tiểu có màu trắng đục như sữa hoặc như nước vo gạo, để lâu sẽ đông lại như thạch, có khi lẫn cả máu hoặc cả một cục mỡ to. Nếu có kèm theo đái ra máu, nước tiểu sẽ có màu nâu đậm (màu sôcôla). Nước tiểu đục tăng lên sau khi ăn vài giờ, nhất là các bữa ăn có nhiều mỡ, thịt, cá, trứng hoặc khi vận động nhiều, mạnh, đái dưỡng chấp có thể tăng lên, tuy vậy, một số trường hợp đái dưỡng chấp không liên quan gì đến sự vận động. Đái dưỡng chấp thường xuất hiện từng đợt, có thể tự ổn định, vì vậy, có thể làm cho người bệnh hiểu nhầm là bệnh đã khỏi.

Cách chẩn đoán đái dưỡng chấp

Có dưỡng chấp trong nước tiểu (định tính, định lượng); Tăng bạch cầu ái toan trong máu (gợi ý nhiễm giun chỉ); Soi bàng quang: nhìn thấy nước tiểu đục phụt xuống từ thận (1 bên hoặc cả 2 bên); Chụp niệu quản - bể thận ngược dòng: Nhìn thấy thuốc cản quang thấm vào đường rò từ bể thận vào bạch mạch (như rễ cây); Chụp hệ thống bạch huyết: thấy thuốc cản quang từ hệ thống bạch huyết qua các đường rò vào thận; Huyết thanh chẩn đoán giun chỉ, tìm ấu trùng giun chỉ trong máu ngoại biên.

Bệnh đái dưỡng chấp cần phân biệt với đái mủ, đái phosphate canxi, đái tinh dịch.

Điều trị đái dưỡng chấp thế nào?

Tùy theo nguyên nhân sẽ có phương pháp điều trị phù hợp, nếu do giun chỉ, cần điều trị nội khoa (dùng thuốc) để tiêu diệt giun chỉ và ấu trùng của chúng hoặc bơm rửa bể thận bằng dung dịch nitrat bạc 0,5%. Ngoài ra, có thể can thiệp bằng ngoại khoa để giải quyết vấn đề hiện tượng rò rỉ ống bạch mạch và đài bể thận.

Đái dưỡng chấp tuy không phải là bệnh cấp cứu hoặc gây dễ tử vong nhưng gây tâm lý sợ hãi cho người bệnh cũng như cho những người xung quanh khi nhìn thấy nước tiểu đục trắng như sữa hoặc đỏ đục như máu. Nếu đái dưỡng chấp nặng thường xuyên, dần dần người bệnh sẽ bị suy kiệt và chết do xơ gan, lao phổi, suy dinh dưỡng... Vì thế khi thấy nước tiểu đục có váng mỡ, hoặc đục như nước rửa thịt, đặc biệt tăng lên nhất là sau khi ăn nhiều thịt, sữa, trứng..., bệnh nhân nên đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc. Đái dưỡng chấp là bệnh lý của hệ tiết niệu do có rò lưu thông từ hệ bạch mạch đổ vào bể thận, nguyên nhân gây bệnh có thể do bẩm sinh, do chấn thương hoặc do nhiễm ký sinh trùng giun chỉ.     

BS. Văn Bàng